Minister Petra De Sutter over telewerk na corona

Telewerk is sinds de coronacrisis niet meer weg te denken bij heel veel mensen, in allerlei verschillende functies. Hoe heeft u zelf het telewerken ervaren?

Ik ben als minister aangetreden in volle coronacrisis. Dat was alles behalve evident. We hebben veel adviseurs op het kabinet aangenomen via videocalls en sommige adviseurs zijn – behalve toen ze hun laptop kwamen oppikken – sinds oktober amper op ons kabinet geweest. Voor mezelf was het ook niet evident om mijn collega-ministers te leren kennen en de meeste onderhandelingen te doen vanop afstand.

Daarnaast wordt van ministers ook verwacht dat ze veel terreinbezoeken doen en hun vakgebied ter plekke leren kennen. Ik ben op bezoek geweest in een sorteercentrum van bpost, toen het aantal te bezorgen pakjes ontplofte vlak voor de feestdagen, en met Proximus heb ik ook een voorstelling van 1 van hun nieuwste technologieën gedaan. Maar op termijn wil ik veel meer mensen en plekken bezoeken. Zeker als minister van ambtenaar wil ik op het terrein zien waar ze mee bezig zijn, zodat we hen daar zo goed mogelijk bij kunnen ondersteunen. 

Werd er voor de coronacrisis reeds van thuis gewerkt binnen de FOD’s? Hoe ging dit?

Ja hoor, eigenlijk was telewerk ook al perfect mogelijk voor de crisis bij de verschillende overheidsdiensten, alleen was het nog niet op alle FOD’s ingeburgerd. Op sommige plaatsen werd dat veel gedaan, op andere plaatsen waren de leidinggevenden nog wat terughouden. Maar door de coronacrisis heeft iedereen ingezien dat – zeker gedeeltelijk – telewerk perfect mogelijk is en ook de facilitering errond, zoals online toepassingen, is van de ene dag op de andere uitgewerkt.

 

Er komt stilaan wat zicht op een terugkeer naar de normale gang van zaken, maar dat telewerk een blijver is, is vrij zeker, hoewel veel organisaties en bedrijven nog niet helemaal weten welk beleid ze willen voeren in de toekomst. Hoe ziet u dit?   

Voor de federale overheid streven we naar gemiddeld twee telewerkdagen per week, zoals we ook in het regeerakkoord hebben vastgelegd. Zoals gezegd, dat kon al, maar nu gaan we dat allemaal beter omkaderen. Denk aan aangepaste software en hardware, specifieke opleidingen, nieuwe profielen, coaching en premies. Uiteraard zal niet elke functie kunnen telewerken, maar voor wie het kan, moeten we het zo eenvoudig mogelijk maken.

 

U geeft het zelf aan, niet elke functie leent zich even goed tot telewerk. Hoe gaan jullie om met deze ongelijkheid en de mogelijke wrevel die dit misschien kan opleveren?

Het klopt dat het voor sommige ambtenaren niet mogelijk is om te telewerken, laat staan twee keer per week. Denk bijvoorbeeld aan cipiers. Dat komt uitvoerig aan bod in ons overleg met de vakbonden. Wat met ambtenaren die digitaal minder onderlegd zijn? Daarvoor organiseren we bijkomende opleidingen maar volstaan die?  Voor mensen met een handicap hebben we alvast 500 000 euro vrijgemaakt zodat zij hun thuiswerkbureau kunnen aanpassen aan hun noden. Zo duiken er steeds nieuwe uitdagingen op die we in overleg met de betrokken diensten en de mensen zelf proberen aan te pakken.

 

Er komt dus een uitgewerkt telewerkbeleid voor ambtenaren. Worden zij hierin ook betrokken en/of bevraagd?

We hebben enquêtes gedaan, waaruit blijkt dat de meeste ambtenaren vragende partij zijn voor 2 tot 3 telewerkdagen per week. Tegelijk overleggen we continu met de sociale partners en de verschillende FOD’s om te zien waar de pijnpunten zitten en hoe we die kunnen oplossen. Participatie in dit traject is erg belangrijk.

Het voorbije jaar heeft veel medewerkers en werkgevers getoond dat telewerk tal van voordelen heeft, maar tevens ook een aantal nadelen, en uiteraard ook wat uitdagingen. Hoe ziet u dit?

Telewerk heeft onmiskenbaar enkele voordelen. Mensen staan minder in de file, kunnen werk en privé beter combineren en voor sommige mensen is het gewoon ook makkelijker om je minstens een paar dagen per week wat af te zonderen en nog beter te concentreren.

Maar tegelijk zijn er ook nadelen en risico’s. Samen met onder andere de vakbonden werken we eraan om een structurele telewerkpremie voor de ambtenaren vast te leggen. Door het vele thuiswerk dreigt de grens tussen werk en privé voor veel mensen te vervagen. Duidelijke afspraken over wanneer je bereikbaar bent en wanneer je ‘offline’ bent, zijn nodig.

 

Eén van die uitdagingen van telewerken is ook het leiding geven van op afstand. Dit vereist vanzelfsprekend een aantal nieuwe skills en competenties. Wordt hier op ingezet?

Absoluut. Bij de federale overheid willen we onze ambtenaren daarbij ook helpen. Zo willen we de leidinggevende ambtenaren bijscholen zodat ze hun medewerkers, nog beter dan ze al doen, kunnen ondersteunen. Het klopt dat leiding geven in een (gedeeltelijk) telewerksysteem andere skills vergt en daar willen we aan werken.

Een andere vaak gehoorde verzuchting is het gebrek aan fysiek contact en het wegvallen van samenhang en collegialiteit onder elkaar.  Iets waaraan gewerkt moet worden volgens u? 

Daarvoor reken ik op de skills van de leidinggevenden en de verschillende diensten om dat in goede banen te leiden. Maar er zijn verschillende mogelijkheden: een vaste terugkomdag per team, informele teammomenten online, … Het is vooral ook de bedoeling dat we de best practices gaan uitwisselen en dat de verschillende teams leren van elkaar. Dit is voor iedereen vrij nieuw en we helpen elkaar waar nodig.

 

 Tot slot: Hoe ziet u het nieuwe werken in pakweg 2040?

Wie weet wat er technisch allemaal kan binnen  20 jaar. Ik ben alvast druk bezig als minister van Telecom om die digitale transitie voor iedereen zo makkelijk mogelijk te maken. Met snel internet voor iedereen. Wie echt niet kan volgen, willen we opvangen. De voordelen van telewerk zijn enorm, ook op duurzaam en ecologisch gebied, maar geen enkele transitie kunnen we succesvol noemen, mochten er tegelijk veel mensen uit de boot vallen. Daar zal ik voor blijven strijden.