Psychologe Ellis Tryssesoone over mentale veerkracht, chronische stress en waarom hulpverleners zichzelf niet mogen vergeten
Burn-out bij maatschappelijk werkers voorkomen: hoe zelfzorg echt het verschil maakt
3 min
3 min
_Ellis.webp)
Met een stevige achtergrond als psychologe, seksuoloog en preventieadviseur psychosociale aspecten bij het onderzoek- en trainingsbureau Everybody Happy, ontwikkelde Ellis Tryssesoone voor Escala de opleiding “Stress en burn-out in je job als maatschappelijk werker tegengaan”. Ze bundelt inzichten uit de praktijk en haar ervaring in de welzijnssector in een praktijkgerichte opleiding. Deze biedt maatschappelijk werkers concrete handvatten om mentaal gezond en professioneel veerkrachtig te blijven.
Volgens Ellis kampen hulpverleners steeds vaker met druk en mentale belasting. “Wie kiest voor een job in de hulpverlening doet dat met hart en ziel. Net dat maakt hen bijzonder geëngageerd, maar ook kwetsbaar. Door hun betrokkenheid verliezen ze soms het oog op hun eigen draagkracht,” legt ze uit.
De gevolgen zijn zichtbaar: vermoeidheid, piekergedachten, spanning, gevoelens van onmacht en zelfs fysieke klachten zoals hoofdpijn of buikklachten. “Die signalen wijzen vaak op chronische stress – en als er onvoldoende herstel volgt, vormt dat een risico op burn-out.”
Ellis merkt bovendien dat structurele druk de situatie bemoeilijkt. “Verwachtingen vanuit de organisatie – zoals het verplicht aantal cliënten per dag – zijn soms onverenigbaar met ethisch of kwalitatief werk. Die druk, gecombineerd met de zorg voor complexe dossiers en eenzijdige zorgrelaties, leidt tot wat men noemt ‘compassiemoeheid’.”
In haar contacten met maatschappelijk werkers ziet Ellis steeds vaker langdurige uitval door mentale overbelasting. “Vaak gaat het eerst om kortere periodes van afwezigheid die uiteindelijk leiden tot langdurig ziekteverlof. Daarnaast merk je innerlijke onrust, prikkelbaarheid of het gevoel op automatische piloot te leven. De sociale interactie op het werk vergt zoveel energie dat er thuis nauwelijks ruimte overblijft voor ontspanning of interactie.
Een groeiend probleem is ook de toenemende complexiteit van dossiers, gecombineerd met hoge verwachtingen van cliënten. “Die botsen soms met wat maatschappelijk werkers kunnen bieden, wat zorgt voor frustratie. Ook binnen teams ontbreekt het soms aan erkenning en open communicatie.”
“Alles begint met stilstaan,” stelt Ellis resoluut. “Herkenning en bewustwording zijn de eerste stappen. In onze opleiding bieden we ruimte om te reflecteren over persoonlijke grenzen en emotionele belasting.”
Er is aandacht voor het individu, maar ook voor de context waarin de maatschappelijk werker opereert. “We combineren psychologische inzichten met praktische tools en oefeningen. De opleiding is geen eenrichtingsverkeer: deelnemers leren ook van elkaar via uitwisseling en het bespreken van casussen.”
De opleiding is opgebouwd rond heldere blokken, waarbij zowel theorie als praktijk aan bod komen. “We beginnen bij de basis: wat is stress precies en hoe werkt het in lichaam en brein? Wat zijn alarmsignalen van overbelasting? Vervolgens reiken we manieren aan om op een verbindende manier grenzen aan te geven en herstelmomenten in te bouwen.”
De tools zijn meteen inzetbaar: realistische strategieën, reflectieve oefeningen en inzichten die passen binnen de dagelijkse praktijk. “We houden het bewust concreet en toepasbaar – geen zweverige theorie, maar hands-on materiaal waarmee men meteen aan de slag kan.”
Hoewel de opleiding focust op het individu, verliest Ellis het bredere plaatje niet uit het oog. “Verandering op organisatieniveau vraagt beleidsmatige aanpassingen. Toch kunnen maatschappelijk werkers door bewustwording en kleine acties ook verandering in gang zetten binnen hun team of organisatie.”
Volgens Ellis is zelfzorg een thema dat momenteel veel aandacht krijgt, maar zelden structureel wordt toegepast. “Het wordt vaak gezien als iets wat je ‘erbij moet nemen’. Dan verliest het zijn waarde. Zelfzorg mag geen extra taak zijn, het moet verweven zijn met het dagelijkse werkritme.”
De klassieke metafoor van het zuurstofmasker vindt Ellis nog steeds treffend: “Zorg eerst voor jezelf, dan pas voor de ander. Het blijft een cliché, maar het is waar. Zelfzorg is geen luxe, maar een noodzaak.”
_evenwicht.webp)
