De overheidsaansprakelijkheid voor het wegennet en wegenwerken

De aansprakelijkheid van de overheid bij verkeersongevallen blijft actueel. De gevallen waarin tot aansprakelijkheid van de overheid besloten wordt zijn bijna oneindig. Het gaat al lang niet alleen meer over schadegevallen te wijten aan de gebrekkige toestand van het wegennet.

• Ook bij gladheid van het wegdek komt de overheid in beeld. Had zij (tijdig en voldoende) gestrooid? Had zij de gladheid aangekondigd? En wat als het wegdek plaatselijk erg glad is wegens accidenteel achtergelaten olie? Of nog, wanneer het glad is omdat een landbouwer in volle oogsttijd slijk op de rijbaan heeft achtergelaten?
• En wat te denken van een rijbaan waarop een argeloze automobilist plots geconfronteerd wordt met een wielwig, een balk of godbetert een matras. Beantwoordt dergelijke rijbaan nog aan haar normale veilige structuur? En dient de overheid daar voor in te staan? En zo ja, welke overheid?
• Ook de verkeerssignalisatie is soms eerder bron van verwarring dan wat zij behoort te doen: ons - bij wijlen complex - verkeer in goede banen leiden.  Ook dan komt de overheid terug in beeld als mogelijk aansprakelijke partij.
• Het hoeft weinig betoog dat de kans op ongevallen bij wegenwerken exponentieel toeneemt. Kan de (opdrachtgevende) overheid ook dan aangesproken worden?

Deze voorbeelden tonen slechts aan dat het van belang is te onderzoeken wat de grondslagen zijn van de aansprakelijkheid van de overheid en belangrijker nog hoe ver zij eigenlijk reikt.

We nemen daarbij zowel de aansprakelijkheid van de overheid/wegbeheerder onder de loep als de bijzondere positie die de gemeente in dit debat inneemt. Voor de gemeente geldt immers de specifieke aansprakelijkheidsgrondslag van art. 135 van de nieuwe Gemeentewet. Voorts staan we stil bij het verschil tussen de klassieke foutaansprakelijkheid van art. 1382 B.W. en de vermoede "objectieve" aansprakelijkheid van art. 1384 lid 1 B.W. die rust op de bewaarder van de gebrekkige weg. Specifiek voor wegenwerken zal ook de mate waarin de aansprakelijkheid niet veeleer op de aannemer rust, minstens op haar kan afgewenteld worden, uitvoerig onderzocht worden. Kort wordt ook aandacht besteed aan de vergoedingen die overheden riskeren te moeten betalen, dit zowel voor de materiële als de lichamelijke schade. Kan deze aansprakelijkheid niet afgewenteld worden op de verzekering en hoe gaat dit in zijn werk. En wat met het Waarborgfonds? Komen ook de mandatarissen en het personeel in beeld en hoe zit het desgevallend met hun verzekering.

Kortom, tijdens deze opleiding zetten we de juridische principes inzake de overheidsaansprakelijkheid op een rijtje, gestoffeerd met een rits praktijkvoorbeelden en tal van recente rechterlijke uitspraken.

• Ambtenaren bij lokale besturen
• Politieambtenaren
• De overheden/wegebeheerders