Echtscheiding en familierecht voor hulpverleners, politie en onderwijs


De echtscheidingsprocedure en gevolgen voor niet-juristen
Opleiding Maatschappelijke Topic 150442

Introductie

Als een koppel uit elkaar gaat, brengt dit heel wat met zich mee, ook als er geen sprake was van een huwelijk. Dit is zeker het geval als er (minderjarige) kinderen bij betrokken zijn. Zowel voor hulpverleners als voor politiediensten is het absoluut aangeraden een goed zicht te hebben op de juridische situatie waarin betrokkenen zich bevinden.

Omschrijving

Wat betekent een (echt)scheiding voor de ouders en de kinderen: het hoederecht, de domicilie, bijdrage in de kosten, eventuele onderhoudsverplichting tov de kinderen, duurtijd onderhoudsverplichting, vaststelling, wijziging, onderhoudsverplichting tussen echtgenoten/wettelijk samenwonenden, de ouderlijke verantwoordelijkheid, de verdeling van goederen, ....

U krijgt ook inzicht in de consequenties van de verschillende fases waarin een (echt)scheiding zich kan bevinden: voorlopige maatregelen tijdens de echtscheidingsprocedure, tijdelijk huisverbod, scheiding van tafel en bed, gronden voor echtscheiding, bemiddeling, minnelijke schikking, rechtszaak, betwisting na akkoord/uitspraak (niet nakomen van betaling alimentatie, naleving omgangsrecht, ...)

En ook andere partijen kunnen hierbij betrokken zijn: meeouders, grootouders, ...

Tenslotte staan we stil bij de familierechtbank die sinds 1 september 2014 in werking trad, de specifieke procedures binnen deze rechtbank, hoorrecht, duurtijd van procedures, kosten, ...

Hoe begeeft u zich het best op dit terrein? Welke actoren kunnen in deze een rol spelen? Hoe krijgt u goed zicht op de situatie? Dit alles komt aan bod in deze opleiding.

Voor wie is deze opleiding bestemd?

  • U bent maatschappelijk assistent binnen een OCMW, CAW of andere gezinsondersteunende actoren
  • U werkt voor de politie (wijkagenten, ...)
  • U bent werkzaam binnen het onderwijs als leerkracht, ondersteunend personeel, ...
  • U bent actief in een sociale dienst, ...

Methodologie

De docent is jurist en brengt de regelgeving aan de hand van concrete praktijkgevallen zodat het voor deelnemers zonder juridische achtergrond overzichtelijk en helder blijft. Zij overloopt de regelgeving aan de hand van casussen en echte (anonieme) procedurestukken.

Programma

A. Algemene inleiding en voorstelling

B. Situering Familierechtbank - Jeugdrechtbank

1. Duiding

2. Toelichting nieuwe wet

3. Doelstelling nieuwe wet

4. Samenstelling Rechtbank en rol van de Procureur des Konings

5. Verplichte verschijning van partijen

C. Gevolgen van echtscheiding/feitelijke breuk: toelichting begrippen

1. Vermogensrechtelijke gevolgen

2. Gevolgen kinderen: ouderlijk gezag, inschrijving, verblijfsregeling, vakantieregeling, buitengewone en bijzondere kosten

D. Wat als samenwonende koppels uiteen gaan?

1. Casus 1

2. Minnelijke regeling: verzoekschrift vrijwillige familierechtbank

3. Casus 2: gebrek aan een vonnis en regeling

4. Tussentijdse gevolgen voor ouderlijk gezag, verblijf

5. Hoe wordt de Familierechtbank gevat en territoriale bevoegdheid (15 dagen en woonplaats kind)

6. Verplichte mogelijkheid tot bemiddeling kenbaar maken

7. Tussentijdse beslissingen of tussenvonnis

E. Wat indien getrouwde koppels huwelijksproblemen hebben?

1. Nog geen definitieve beslissing - echtscheiding niet opgestart: voorlopige maatregelen Familierechtbank

2. Definitieve beslissing tot echtscheiding

2.1. Casus 1

2.1.1 Familierechtbank: echtscheiding en regeling kinderen

2.1.2 Echtscheiding onderlinge toestemming

  • Familierechtelijk overeenkomsten
  • Notariële overeenkomsten
  • Homologatie door de rechtbank, behoudens in strijdigheid openbare orde
  • Aanmanen of schrappen (marginale toetsing), geen wijzigingsrecht
  • 1 maand na betekening (partijen) en overschrijving (derden) behoudens vermogensrechtelijk: datum eerste zitting

2.2 Casus 2: geen akkoord: echtscheiding en dringende en voorlopige maatregelen voor de Familierechtbank

2.2.1 Procedure voor de Familierechtbank : echtscheiding onherstelbare ontwrichting

  • 'Schuldloze' echtscheiding sinds 2007
  • 1 akte twee vorderingen
  • Echtscheiding op basis van artikel 229 §1 B.W., §2 (3 maanden of 6 maanden)  §3
  • Belang verplaatsing domicilie
  • Onderhoudsgeld tussen ex-echtgenoten
  • Behoeftigheid
  • 3 uitzonderingen : partnergeweld verplicht, mogelijkheid tot weigeren bij grove fout voor de onherstelbare ontwrichting ( overspel- hervatting samenleving onmogelijk- verminderen of weigeren door eenzijdige beslissing die niet is ingegeven door noden van de familie)
  • Begroting bijdrage: refertentiestandaard ( geen volledige compensatie van de terugval) - behoeftigheid en eigen vermogen- draagkracht onderhoudsplichtige (max 1/3 van zijn inkomsten)
  • Tijdsduur: beperkt duur huwelijk- in functie verdienvermogen - jaarlijks minder bedrag uitzonderlijke verlenging wegens redenen onafhankelijk van zijn wil - automatische beëindiging ingeval van hertrouwen
  • Voorbeelden: vb verblijf woning mits akkoord

2.2.2 Dringende en voorlopige maatregelen betreffende de goederen

  • Afzonderlijk verblijf  
  • Boedelbeschrijving
  • Aanstelling notaris

2.2.3 Dringende en voorlopige maatregelen betreffende de kinderen

  • Procedure gelijkaardig aan procedure samenwonende
  • Verplicht voorstel tot bemiddeling
  • Geen akkoord: inleidende zitting: standpunt der partijen uiteengezet, mogelijkheden rechter:
    • Politioneel onderzoek
    • Maatschappelijk onderzoek: tussentijdse regeling, meestal bij bestaande/lopende  regelingen
    • Horen van de kinderen
  • Rol van de rechter en rol van de advocaat: bemiddelen
  • Besluiten partijen
  • Beslissing  
  • Ouderlijk gezag: gemeenschappelijk, doch uitzonderingen
  • Inschrijving: financiële gevolgen
  • Verblijfsregeling: hoe cliënten voorbereiden en adviseren
    • gelijkmatig verdeeld verblijf de regel?
    • secundair verblijf
    • alternatieve verblijfsregelingen helpen ontwikkelen
    • wat bij baby's
  • Bespreking wisselmoment en noodzaak uur; mogelijke oplossingen teneinde problemen tussen ouders op wisselmomenten te vermijden
  • Onderhoudsgeld  
    • berekening aan de hand van inkomsten partijen
    • dwangsom
  • Buitengewone en bijzondere kosten + verdeelsleutel
    • wat valt onder buitengewone en bijzondere kosten
    • nood aan een limitatieve duidelijke omschrijving
    • wat in geval van discussies? hoe te adviseren?
    • optie all-in bedrag teneinde discussies te vermijden
  • Vakantieregeling
    • vrije regeling
    • toegepaste regeling door de rechtbank
  • Is de inhoud van het vonnis toepasbaar ingeval van beroep? Belang van de uitvoerbaarheid bij voorraad

F. Wat in geval van problemen of veranderende omstandigheden tijdens de uitvoering van het vonnis?

1. Gewijzigde en veranderende omstandigheden

2. Algemeen

3. Wat bij verhuis in België?

  • Belang van het kind: leeftijd, houding ouders
  • Belang van school
  • Belang van leefomgeving

4. Wat bij dringende situaties?

  • Problemen bij niet-afgifte van het kind
    • wanneer tussenkomen?
    • belang van de dwangsom in familiezaken
  • Psychologische problemen kind - tussenkomst psychiater
  • Contacten ouders onderling maken opgelegde regeling onmogelijk
  • Aanwijzingen van strafbare feiten?
  • Bewijsvergaring en ondersteuning

5. Wat bij financiële veranderingen een der partijen?

  • Dient onderhoudsgeld verder betaald te worden?
  • Mogelijkheden tot wijzigingen

G. Specifieke situaties

1. Een van de ouders heeft een buitenlandse nationaliteit en is uit het leven verdwenen

2. Lange tijd geen contacten met een van de ouders

3. Detentie één van de ouders

  • Visie familierechtbank
  • Hoe cliënten ondersteunen/motiveren?
  • Hoe verlopen de contacten
  • Tussenkomst van andere familieleden
  • Werking binnen de gevangenis

4. Problematische contacten ouders onderling/kind - tussenkomst bemiddelaar

5. Wat in geval van depressie/psychologische terugval/poging zelfmoord een der ouders

6. Homoseksualiteit en transseksualiteit

7. Prostitutie

8. Zedenfeiten

9. Wat in geval verhuis naar buitenland door een ouder

  • Belang van het kind
  • Maatregelen ten aanzien van een der ouders

H. Implicaties niet respecteren vonnis

1. Strafrechtelijke gevolgen bij niet-afgifte kind

2. Onderhoudsgeld wordt niet betaald: wat zijn de mogelijkheden?

  • Uitvoeren van vonnis door deurwaarder
  • Strafrechtelijke implicaties
  • onderhoudsplichtige is insolvabel / in collectieve schuldenregeling: mogelijkheden

I. Contacten met de grootouders

1. Voorwaarden

2. Procedure

3. Criteria

4. Bemiddeling als oplossing

Mter. Charlotte Demaître startte 2009 aan de balie te Gent, in het advocatenkantoor van mter. Filip Van Hende, alwaar ze zich toelegde op voornamelijk strafrecht.

Eind 2010 begon zij te werken op het advocatenkantoor van Hugo Dekeyzer, te Brugge, alwaar zij naast strafrechtelijke materies, ook het burgerlijk recht onder de knie kreeg.

Aldaar werkte zij 5 jaar als vaste medewerker, waarna zij begin 2014 haar eigen kantoor begon te Eeklo ( www.advocaatdemaitre.be).

Zij behaalde met succes de opleiding 'bijzonder jeugdrecht' en 'cassatie in strafzaken', en behandelt binnen haar kantoor voornamelijk strafrechtelijke materies en zaken binnen het familie- en jeugdrecht.